Co to jest grzybica?

Tej choroby nie można nie zauważyć – grzybica powoduje zmiany w wyglądzie skóry, paznokci, chory odczuwa także swędzenie, może pojawić się nieprzyjemny zapach. Nowoczesne leki przeciwgrzybiczne dają możliwość skutecznego leczenia zarówno w terapii miejscowej, którą można przeprowadzić samemu, jak i doustnej, prowadzonej pod opieką lekarza. Konieczna jest jednak edukacja, by wiedzieć jakie są zagrożenia, jakie objawy, jakich miejsc czy zachowań unikać.

⇑Skóra granicą ludzkiego organizmu

Granica ludzkiego organizmu – skóra – jest narządem o bardzo złożonej budowie i fizjologii, oddzielającym organizm człowieka od środowiska zewnętrznego. Składa się z naskórka oraz skóry właściwej, pod którą leży tkanka podskórna. W skórze znajdują się również tzw. przydatki skóry, takie jak gruczoły potowe, łojowe, mieszki włosowe, paznokcie.

Skóra chroni ciało przed uszkodzeniami mechanicznymi, zapobiega utracie wody, reguluje ciepłotę ciała. Jest więc organem, który podobnie jak wątroba czy serce wypełnia liczne funkcje. Podobnie też jak inne organy – może chorować.

⇑Grzyby chorobotwórcze

Przez długi czas ich klasyfikacja sprawiała kłopot – dziś grzyby uznaje się za trzecią, obok roślin i zwierząt, grupę organizmów występujących w przyrodzie. Grzybicę wywołują najczęściej – dermatofity (ten rodzaj grzybic bywa nazywany właściwymi), atakujące naskórek, paznokcie i włosy. Wśród nich wyróżnia się trzy rodzaje – Trichophyton, Microsporum i Epidermophyton. Zmiany skórne wywołują również grzyby drożdżopodobne – najczęściej w fałdach skórnych lub też na błonie śluzowej. Najczęściej są to Candida albicans oraz Candida tropicalis i Candida parapsilosis. Niekiedy zmiany chorobowe wywołują także grzyby pleśniowe – np. Scopularopsis brevivaulis, Aspergillus niger.

W zależności od umiejscowienia wyróżnia się kilka typów grzybic – grzybica skóry gładkiej, pachwin, dłoni, stóp, paznokci oraz owłosionej skóry głowy. Najbardziej powszechna jest grzybica stóp, w której wyróżnia się 3 postacie: międzypalcową, potnicową oraz złuszczającą. W odmianie międzypalcowej naskórek jest zmacerowany, białawy, pojawiają się pęknięcia. W odmianie potnicowej przeważają wykwity pęcherzykowe. Natomiast odmianę złuszczającą charakteryzują ogniska rumieniowe z nadmiernym rogowaceniem i licznymi pęknięciami.

Ogniska chorobowe mogą się rozsiewać i powiększać. Zazwyczaj zmiany grzybicze pojawiają się między piątym a czwartym palcem stopy, następnie między czwartym a trzecim. Wreszcie grzybica atakuje wszystkie przestrzenie międzypalcowe, przechodząc dalej na grzbiet i podeszwę stopy. Chory może odczuwać nieprzyjemne swędzenie stóp.

Grzyby atakują także płytkę paznokciową. Traci ona swą przezroczystość, staje się matowa, zażółcona, krucha, nadmiernie zrogowaciała. Grzybica paznokci może powodować ból utrudniający chodzenie. By go uniknąć, chory ustawia nieprawidłowo stopę, co może doprowadzić nawet do problemów ortopedycznych.

⇑Grzybica stóp jest bardzo zakaźna

Zarodniki grzybów obecne są w wielu miejscach – na wykładzinach, meblach, w sierści zwierząt, w glebie, na skórze i błonach śluzowych innych ludzi.

Wystarczy, że w domu jest jedna osoba, która cierpi na grzybicę, a ryzyko pojawienia się tej choroby u pozostałych domowników rośnie w postępie geometrycznym. Zarazić można się korzystając ze wspólnej wanny czy ręcznika. Wystarczy, że on pożyczy sobie jej gąbkę do mycia lub nożyczki do paznokci, a ona po kąpieli wsunie stopy w jego klapki – grzybica przechodzi na następną osobę.

⇑Czynniki sprzyjające pojawieniu się grzybicy

Grzyby nie atakują jednak skóry czy paznokci zdrowego organizmu, jeśli nie występują czynniki sprzyjające zakażeniu. Mogą to być czynniki wrodzone (np. atopia, zaburzenia rogowacenia), nabyte (np. stosowanie leków – w tym także antybiotyków, choroby naczyń obwodowych, stosowanie opatrunków okluzyjnych, otarcia czy maceracja naskórka) lub środowiskowe (w pewnych grupach środowiskowych obserwuje się więcej grzybic – np. wśród żołnierzy lub sportowców).

Czynniki
Rozwojowi grzybów sprzyja przede wszystkim wilgoć, ciepło i brak światła. Dlatego szczególnie narażone są osoby przebywające w ciepłych i wilgotnych pomieszczeniach, osoby, które korzystają z ogólnodostępnych pryszniców w hotelach, akademikach, sanatoriach (zwłaszcza jeśli podłogi są zabezpieczane drewnianymi podestami). Zagrożenie pojawia się także w saunach, na basenach i w ośrodkach fitness. Niebezpieczne są nawet wykładziny hotelowe – jeśli ktoś chodzi po nich boso.

Obuwie
Ważne jest także jakie obuwie nosimy – mało przewiewne buty i skarpety ze sztucznych włókien sprzyjają powstaniu choroby. Również osoby przez wiele godzin noszące to samo obuwie, zwłaszcza gdy stopa w nim się poci, narażone są na rozwój grzybicy – np. sportowcy, żołnierze, policjanci, także górnicy, murarze (istnieje nawet specjalne określenie – „stopa atlety”). Także kobiety, którym biurowa etykieta nawet w upalne lato zabrania pokazywać odkrytych nóg i palców swoich stóp w półodkrytych butach, narażone są na grzybicę. Podobnie panowie, nosząc zakryte obuwie (jak przystało na wymagany w biznesie formalny styl) spędzając w biurze nawet kilkanaście godzin dziennie, zapominają o swoich stopach. Nogi pocą się, powodując wilgotnienie skarpetek i w ten sposób powstaje doskonałe podłoże do rozwoju grzybów. Czy stopy takiego mężczyzny mogą być seksowne dla jego partnerki? Czy zaczerwienienia, zgrubienia, wypryski nie będą onieśmielać przy bliższych kontaktach?

Zakażenia
Wystarczy, że w domu jest jedna osoba, która cierpi na grzybicę, a ryzyko pojawienia się tej choroby u pozostałych domowników rośnie w postępie geometrycznym. Zarazić można się korzystając ze wspólnej wanny czy ręcznika. Wystarczy, że on pożyczy sobie jej gąbkę do mycia lub nożyczki do paznokci, a ona po kąpieli wsunie stopy w jego klapki – grzybica przechodzi na następną osobę.

⇑Leczenie

W leczeniu grzybicy stosuje się leki doustne oraz zewnętrzne do stosowania miejscowego. Obecnie dysponujemy lekami przeciwgrzybicznymi, które znacznie poprawiły skuteczność zwalczania tego schorzenia. Są to preparaty z terbinafiną.

Terbinafina jest jednym z najnowszych i najskuteczniejszych leków przeciwgrzybicznych. Jest zaliczana do grupy alliloamin. Podana doustnie gromadzi się w skórze, naskórku, tkance tłuszczowej. Interakcje terbinafiny z innymi lekami są o wiele rzadsze niż w przypadku wcześniej stosowanych substancji. Terbinafina jest także lekiem dobrze tolerowanym. Jej skuteczność potwierdzona została specjalistycznymi badaniami medycznymi.

Wprowadzenie preparatów opartych na terbinafinie stworzyło zupełnie nowe możliwości lecznicze. Przede wszystkim można skutecznie leczyć grzybicę u pacjentów w każdym wieku, także z chorobami ogólnoustrojowymi, obniżoną odpornością organizmu. Zredukowane zostały nawroty choroby, co było wcześniej dużym problemem dla wielu chorych. Nowe leki charakteryzują się także innym pożądanymi cechami: wyższą skutecznością, krótszym czasem terapii i łatwością stosowania. Terbinafina jest lekiem grzybobójczym, a nie grzybostatycznym, który tylko hamuje rozwój grzybów.

⇑Grzybica - statystyki

Według statystyk na grzybicę chorują najczęściej ludzie młodzi, w wieku 20-30 lat oraz starsi – 50-60 lat, częściej mężczyźni. Bądźmy świadomi tego, że zagrożony jest każdy. Z jednej strony grzybica atakuje osoby starsze, ze względu na częstsze występowanie u nich schorzeń ogólnoustrojowych, które osłabiają organizm. Narażone są na infekcję grzybiczą osoby z zaburzeniami hormonalnymi, chorzy na cukrzycę, pacjenci z niedokrwistością. Z drugiej jednak strony młodzi ludzie, ze zdrowymi, wydawałoby się, stopami – są w równym stopniu narażeni na zachorowanie, ponieważ częściej przebywają w miejscach, gdzie mogą gromadzić się grzyby – w akademikach, na siłowniach, w salach gimnastycznych, na basenach, częściej także podróżują, stykając się z różnymi warunkami sanitarno-higienicznymi.

⇑Chrońmy siebie i innych

Wszyscy specjaliści podkreślają, że ogromne znaczenie w leczeniu grzybicy i zapobieganiu jej nawrotom ma także samodyscyplina pacjenta, jego podejście do choroby. Przede wszystkim należy unikać zakażenia. A jeśli już stwierdzimy pojawiające się zmiany – należy sięgać od razu po preparaty zewnętrzne, np. w postaci kremu. Zaniedbania mogą doprowadzić do rozprzestrzenienia się grzybicy np. na paznokcie, a wtedy konieczne będzie zasięgnięcie porady specjalisty, zaś kuracja będzie dłuższa i bardziej uciążliwa.

Przede wszystkim jednak jeśli sami zaniedbamy, zlekceważymy grzybicę, staniemy się potencjalnym źródłem zakażenia dla kolejnych zdrowych osób – naszej własnej rodziny, domowników, koleżanek czy kolegów z akademika, osób korzystających z tego samego basenu, sauny, itd. Ten ogromny procent chorych w naszym kraju (ocenia się, że na grzybicę stóp cierpi 42% społeczeństwa) nie jest przecież przypadkowy.

Zbliża się pora wakacji, gdy odpoczywać będziemy w różnych ogólnodostępnych miejscach zagrożonych obecnością grzybów chorobotwórczych – będziemy korzystać z basenów, natrysków, mieszkać w hotelach, prywatnych kwaterach, na campingach, uprawiać sporty – lato stwarza wiele takich sytuacji. Dlatego warto zaopatrzyć domową apteczkę w krem przeciw grzybicy i zabrać go ze sobą także na wakacje.

⇑Jak ustrzec się przed grzybicą?

Nie należy pożyczać ani nosić cudzego obuwia, kapci, butów, skarpet, rajstop itd. Nie należy używać cudzych ręczników, bielizny osobistej, nożyczek, cążków i pilniczków do paznokci. Jeśli korzystamy z urządzeń ogólnodostępnych – takich jak prysznice, łazienki, sauna, basen – koniecznie należy używać obuwia, które ogranicza nasz bezpośredni kontakt z podłożem – np. klapki, sandały.

Po kąpieli należy starannie się wycierać, zwracając szczególną uwagę na okolice fałdów skórnych i przestrzenie między palcami nóg. Zawilgocone skarpety należy koniecznie zmieniać na suche. Unikajmy przy tym obuwia i skarpet z tworzyw sztucznych, które zatrzymują wilgoć. Zresztą nawet buty ze skóry nie powinny być noszone dzień po dniu. Jak podają producenci obuwia - but potrzebuje „odetchnąć” 24 godziny. Warto też stosować specjalistyczne pudry, zasypki utrzymujące suchość stóp – powinny o tym pamiętać zwłaszcza osoby o skłonnościach do nadmiernej potliwości stóp. Jeśli tylko jest to możliwe – nośmy latem obuwie przewiewne - sandałki, klapki.

Taka właśnie profilaktyka może nas uchronić od grzybicy. A jeśli tylko zauważymy pierwsze niepokojące objawy – od razu sięgajmy po sprawdzony krem przeciwgrzybiczny.